“Plezier in het werk maakt perfectie in het werk”
Aristoteles
Als mensen aan gamen denken, denken ze vaak aan plezier. Want spellen spelen is leuk en dit is ook het primaire doel: vermaak. Bij serious gaming speelt vermaak ook een belangrijke rol, maar dit is niet het primaire doel. Het belangrijkste doel is namelijk het bevorderen van gedragsverandering, en dit gebeurt door middel van vermaak. In serious gaming is er dus een balans tussen het serieuze en het speldeel. Maar waarom is vermaak zo belangrijk? Welke functie heeft vermaak in het leren? En welke rol hebben emoties hierin?
Serious gamen en motivatie
Laten we beginnen met het begrip motivatie. Voor leren is het namelijk noodzakelijk om ook de juiste motivatie te hebben. Motivatie wordt als volgt gedefinieerd: “het proces in de persoon dat de intensiteit, de richting en de volharding bepaalt van de pogingen om een of ander doel te bereiken” (Mitchell, 1997). Gemotiveerde mensen blijven werken aan een taak tot zij het gewenste resultaat hebben bereikt en zijn beter bestand tegen tegenslag.
De motivatie kan door allerlei factoren worden beïnvloed, zowel extern als intern. Bij de extrinsieke motivatie gaat het over een verlangen om een activiteit uit te voeren door een externe consequentie, zoals een beloning. Intrinsieke motivatie daarentegen is juist een verlangen om een activiteit te doen omwille van de activiteit zelf, en niet vanwege een externe consequentie. Het uitvoeren van een intrinsiek gemotiveerde activiteit is een beloning in zichzelf.
Serious games maken gebruik van beide motivatie bronnen. Het plezier en de uitdaging dat wordt gegeven in een game stimuleert de intrinsieke motivatie. Als er vervolgens goed werk is geleverd wordt er ook een beloning gegeven, bijvoorbeeld door punten te verdienen, rekening houdend met het prestatieniveau. Beloningen worden vaak ingezet om de speler te motiveren om verder te gaan, maar deze beloningen spelen eigenlijk maar een kleine rol hierin. Het is namelijk belangrijker om de intrinsieke motivatie aan te wakkeren, maar hoe gebeurt dat eigenlijk?
De zelfdeterminatietheorie (ZDT)
Laten we eens dieper kijken naar hoe die intrinsieke motivatie wordt gestimuleerd in een serious game.
De zelfdeterminatietheorie stelt dat mensen van nature nieuwsgierig en leergierig zijn, maar om dit te blijven is het wel belangrijk dat ze zich in een gestimuleerde omgeving bevinden. Deze stimulerende omgeving bestaat uit de drie basisbehoeftes: autonomie, competentie en verbondenheid. Indien aan deze drie behoeftes wordt voldaan, zal de persoon goed functioneren en groeien.
Een serious game beschikt over al deze drie basisbehoeftes. Een serious game biedt namelijk haalbare uitdagingen en schept duidelijke verwachtingen en doelen. Ook geeft het na een actie constructieve feedback terug. Hoe specifieker de doelstellingen en hoe groter de uitdaging, hoe duidelijker de feedback zal zijn en des te beter de prestaties zullen worden. Maar het moet wel een geaccepteerd doel zijn bij iedereen. Men is dan gemotiveerd om een goed resultaat neer te zetten en dit verhoogt het gevoel van competentie. In een game ben je vrij om te kunnen handelen naar eigen ingeving en je staat niet onder druk door externe factoren. Dit ondersteunt de autonomie. Als laatste werk je tijdens het spelen van een serious games vaak samen met anderen om een goed eindresultaat te behalen, wat het gevoel van verbondenheid bevorderd.
Hoe motiveren emoties ons?
Nu weten we hoe de intrinsieke motivatie wordt gestimuleerd in een serious game, maar er is nog niks gezegd over het belang van plezier tijdens het leren. Wat is de link tussen serious games en plezier? Emoties spelen een grote rol in de motivatie, omdat het dopamine-beloningssysteem in de hersenen hierbij betrokken is. Als je een beloning krijgt komt er dopamine vrij in je hersenen waardoor je positieve emoties ervaart zoals vreugde en plezier. Dit maakt de game aantrekkelijk en je raakt gemotiveerd om te blijven spelen.
Uit onderzoek is ook gebleken dat er een verband bestaat tussen de intrinsieke motivatie en plezier. Mensen die om intrinsieke redenen hun werkdoelen proberen te bereiken, presteren vaak beter en zijn ook tevredener. Ongeacht de werkcultuur zullen mensen die doelen nastreven uit intrinsieke interesse een grotere kans hebben deze doelen te bereiken. Zelfs als het uiteindelijk niet lukt dan zijn deze mensen nog gelukkiger dan mensen die niet intrinsiek gemotiveerd zijn. Waarom? Omdat het proces van werken aan een intrinsiek waardevol doel op zichzelf al plezierig is, of je het doel nu behaalt of niet. Dus hoe meer plezier je hebt, des te hoger je intrinsieke motivatie is.
Sociale activiteiten
Sociale activiteiten hebben ook invloed op de stemming en emoties van mensen. Bij de meeste mensen verbeteren sociale activiteiten namelijk de positieve stemming, terwijl ze weinig effect hebben op de negatieve stemming. Uit onderzoek blijkt dat fysieke, informele activiteiten sterker bijdragen aan stemmingsverbetering dan formele activiteiten (vergaderingen) of zittende activiteiten (televisiekijken).
De omgeving heeft dus een grote invloed op je stemming. Dit komt door spiegelneuronen. Spiegelneuronen zijn een andere bron van emotionele gevoelens en stellen ons in staat om niet alleen te leren van onze eigen, maar ook andermans emoties. Als je ziet dat iemand plezier heeft, kan dit ook plezier bij jou oproepen en dit neem je over, wat ook weer een positieve invloed heeft op je intrinsieke motivatie. Wij zijn sociale wezens en we passen ons daarom gewoonlijk aan, aan de eisen van de sociale situatie.
Waarom is het hebben van plezier zo belangrijk?
Eigenlijk draait het bij serious games dus vooral om de intrinsieke motivatie, want die motiveren mensen tot meer inzet en het behalen van betere resultaten. Deze wordt gestimuleerd in een game door uitdagingen en het stellen van haalbare doelen, feedback, het maken van keuzes en de sociale interactie met anderen. Maar ook plezier speelt hier een grote rol in. Hoe meer plezier je hebt, des te meer motivatie je hebt en hoe meer je leert. Daarom is het hebben van plezier zo belangrijk. Al deze factoren samen maakt dat serious gaming een goede en vooral leuke manier van leren is, waardoor je uiteindelijk verbetering in je werk bereikt.
Dit zie je bijvoorbeeld ook terug in een van onze serious games zoals LinkXs. De uitdaging die hierbij komt kijken is vooral de communicatie en de samenwerking. In de praktijk gebeurt dit soms niet altijd even efficiënt en met het spel LinkXs wordt op spelende wijze inzicht gegeven in hoe een team samenwerkt. Er zit dus vermaak in de game, maar ook een serieuze ondertoon die verbetering brengt in de communicatie en de samenwerking.
Nieuwsgierig om dit zelf te ervaren? Vraag een demo aan van onze games zoals Fizzinity, TeamUP of LinkXs.
Voor deze blog over de psychologische mechanismen achter serious gaming hebben wij de volgende bronnen gebruikt:
-
Deci, E. & Ryan, R. (2002). Handbook of selfdetermination research
-
Locke, E. &. (2006). New directions in goal setting theory
-
Otto, M., Van Buren, E., Mols, H. & Robben, M. (2016). Katalysator voor organisatieverandering: Serious gaming
-
Robbins, S. &. Judge, T. (2020). Gedrag in organisaties
