‘Vertel me het en ik zal het vergeten. Laat me het zien en ik zal het onthouden. Laat me het ervaren en ik zal het me eigen maken.’
Confucius (551– 479 v. Chr.)
We weten al dat serious games krachtige hulpmiddelen zijn om sneller en effectiever te leren. Maar weten we ook waarom dit zo is? Waarom leer je sneller als je een spel speelt? En hoe komt het dat we de opgedane informatie langer onthouden? In deze blog worden de vragen beantwoord aan de hand van verschillende wetenschappelijke leermodellen en ontdekken we de psychologische mechanismen achter serious gaming.
De leercyclus van Kolb
Ieder individu verschilt in de manier waarop ze zich ontwikkelen en kennis tot zich nemen, en ieder individu heeft een eigen leerstijl. Toch zijn er algemene psychologische mechanismen achter serious gaming. Volgens de leercyclus van Kolb volgt effectief leren een bepaalde cyclus en deze is te onderscheiden in vier fases: ervaren, reflecteren, analyseren en experimenteren. In een bedrijf ziet dat er als volgt uit: In de eerste fase staat het opdoen van werkelijke ervaring centraal. In fase twee is het belangrijk om te reflecteren op het gedrag wat is vertoond en het effect daarvan. In de derde fase wordt er een verklaring gegeven aan het effect. In de laatste fase wordt er geëxperimenteerd of de bevindingen die eerder zijn opgedaan ook in nieuwe situaties werken en of het breder inzetbaar is. Dit zorgt weer voor nieuwe ervaringen en zo wordt heel deze cyclus weer opnieuw rondgemaakt.
Daarnaast zijn er ook nog vier verschillende leerstijlen: de dromer, de denker, de beslisser en de doener. Ieder mens heeft een voorkeur voor een bepaalde leerstijl waardoor de cyclus ook in verschillende fases kan worden gestart. De doener zal bijvoorbeeld meteen willen beginnen met spelen en later pas kijken wat de logica erachter was terwijl een denker juist eerst informatie wil opzoeken om een theorie te bedenken alvorens het spel te spelen.
Volgens Kolb (1984) is het belangrijk om alle fasen van de leercyclus te doorlopen en meerdere leeractiviteiten toe te passen. Pas dan wordt leren echt effectief.
Maar wat heeft dit nu te maken met serious games?
De Game Cyclus
In een game komt elk deel van de leercyclus expliciet aan bod en wordt deze meermaals doorlopen in een korte tijd. Serious games koppelen namelijk het denken en het doen op een unieke manier. Dit zal worden uitgelegd aan de hand van het Serious Game Lemniscaat Model van Koops.
Het Serious Game Lemniscaat model lijkt erg op de leercyclus van Kolb, omdat je dezelfde cyclus doorloopt. Er is alleen een andere cyclus toegevoegd bij het Lemniscaat model; de game cyclus. Wat houdt deze game cyclus in en hoe is deze verbonden met de leercyclus?
Zoals de naam “game cyclus” al aangeeft, wordt er tijdens het spelen van een normale game ook een cyclus doorlopen. Het grote verschil met de leercyclus is dat de game cyclus op een intuïtieve wijze wordt afgelegd. In een spel zit de speler namelijk in een ‘“flow”, ook wel de “Game flow” genoemd. In de flow state verkeert de speler in opperste concentratie en is het besef van tijd en een gevoel van zelfbewustzijn tijdelijk kwijt. Er gebeurt iets en de speler reageert er intuïtief op, en beoordeelt daarna het resultaat. Met andere woorden is de game cyclus een uitgebreide doe-fase en de leercyclus een uitgebreide denk-fase.
Deze cyclus zal voor veel mensen herkenbaar zijn. Nu heeft de speler een ervaring opgedaan, maar deze moet nog worden verwerkt tot kennis. Om dit te doen is het noodzakelijk om over te stappen van de game-cyclus naar de leercyclus. Als er een observatie is gedaan, wordt er op gereflecteerd en dan is de overstap naar de leercyclus gemaakt. Men wordt cognitief bewust van wat ze hebben geleerd en hoe dit in een wetenschappelijke context geplaatst kan worden. Wanneer je die overstap hebt gemaakt, dan pas heb je het “serieuze” gedeelte van de serious game toegepast. Andersom kan ook. Als ervaringsstap in de leercyclus kan deze ook een game cyclus bevatten om ervaring op te doen met het gebruik van een bepaald concept in de virtuele (en veilige) omgeving. Op die manier zijn de game cyclus en de leercyclus verbonden aan elkaar.
De Ebbinghaus vergeetcurve
Niet alleen wordt er effectief geleerd tijdens een serious game, maar de nieuwe informatie wordt ook langer onthouden.
De psycholoog Hermann Ebbinghaus heeft onderzoek gedaan naar hoe lang informatie wordt onthouden en hoeveel er wordt vergeten. Hij heeft ontdekt dat we al na 20 minuten meer dan 50% van de relatief betekenisloze data zijn vergeten en dat later de snelheid waarmee de kennis verloren gaat, steeds verder afneemt.
Belangrijke informatie wordt minder snel vergeten dan de zinloze informatie. 90% van de kennis wordt geleerd op informele wijze op de werkvloer door ervaringen, kennis en vaardigheden die nodig zijn om het werk uit te voeren. Deze kennis is relevant. Tijdens een serious game leer je deze vaardigheden op een veilige manier ontwikkelen. De game voegt iets toe en daarom wordt de informatie beter onthouden.
De manier waarop informatie wordt aangeboden, speelt een grote rol in hoe de hersenen informatie verwerken. Iedereen heeft een eigen leervoorkeur, zoals al eerder besproken, en daardoor wordt het beter onthouden. Het voordeel van serious games is dat elke leervoorkeur erin voorkomt. Ook wordt er in een serious game vaak een verhaal verteld. Een verhaal heeft een begin, een midden, een einde en een probleem dat uiteindelijk opgelost is. Op deze manier kunnen mensen betekenis geven aan de informatie en is een verhaal leuker om te volgen.
Het is belangrijk om kort na het eerste moment waarop informatie verwerkt wordt, de informatie te herhalen en deze op verschillende momenten te blijven herhalen. Door in de game opgedane ervaring, kennis en vaardigheden te delen met anderen, kan een professional het geleerde meenemen in volgende ervaringen.
Waarom leer je sneller en effectiever als je een spel speelt?
Serious gaming is dus een effectieve en snelle manier van leren, omdat het twee leercycli aan elkaar koppelt: de game cyclus en de leercyclus. Je doorloopt de serious game cyclus: ervaren, observeren, reflecteren, conceptvorming, voornemens en actie ondernemen. In een game komt elke leerstijl expliciet aan bod en de fases worden meermaals doorlopen. Wat op de werkplek jaren kan duren, kan in een nagebootste simulatie in korte tijd worden bereikt. De opgedane informatie wordt ook langer onthouden. Door het zelf te ervaren in een fictieve setting en hier vervolgens op te reflecteren wordt de kennis eigen gemaakt, zodat het kan worden toegepast in de echte wereld.
Natuurlijk spelen er ook meerdere factoren mee als het gaat om leren dan alleen de bovengenoemde psychologische mechanismen achter serious gaming. Zo is het hebben van plezier en motivatie ook zeer belangrijk voor het leren en onthouden van nieuwe kennis.
Voor deze blog over de psychologische mechanismen achter serious gaming hebben wij de volgende bronnen gebruikt:
- Horst, A. V., Wanrooy, M., Meyer, H., & Serlie, A. (2019). Groot Psychologisch Modellenboek, 65 modellen voor ontplooiing van jezelf en anderen.
- Kolb, D. A. (1984). Experiental Learning: Experience As The Source Of Learning And Development.
- Koops, M. (2012). Een model voor ervaringsleer binnen games Het Serious Gaming Lemniscaat Model.
- Otto, M., Van Buren, E., Mols, H. & Robben, M. (2016 ). Katalysator voor organisatieverandering: Serious gaming.
