De onzekerheid en complexiteit van vraagstukken waarmee teams vandaag de dag te maken hebben, kunnen een vecht-of-vluchtreactie veroorzaken die de voortgang tot stilstand brengt. Om relevant te blijven, moeten teams op alle niveaus van de organisatie constant de intrinsieke motivatie ontwikkelen om de weerstand tegen het onbekende te overkomen en leren, aanpassen en vooruitgaan aan te moedigen. Dat vereist een focus op zingeving: de context kaderen en een gesprek voeren over de grote vragen: Waarom doen we dit? Wie dienen we? Wat gaan we doen?
Je hersenen zijn een voorspelmachine. De hersenen proberen constant te voorspellen wat de toekomst zal zijn op basis van je mentale model van de werkelijkheid. Zolang dit model resoneert met de echte wereld ervaar je plezier. Maar als je je in een onbekende situatie bevindt waarvoor je geen modellen of theorieën hebt en er staat veel op het spel, dan ervaar je angst. Dit kan een vecht-of-vluchtreactie veroorzaken en een beweging richting comfortzones. Het is deze reactieve mentaliteit die de mens heeft geholpen om miljoenen jaren te overleven.
De snel veranderende, onzekere, en complexe situaties waarmee teams vandaag de dag geconfronteerd worden, bieden je hersenen niet de duidelijkheid waar ze van nature naar verlangen. Dat weerhoudt je hersenen er niet van om er toch naar te zoeken. Daarom kijken we in stressvolle, verwarrende en overweldigende situaties naar onze teamleden, en in het bijzonder naar onze leiders, in de hoop dat zij de gewenste zekerheid en veiligheid kunnen bieden.
Leiders en teams worstelen beide met onbekende situaties
Leiders waren vroeger in staat om terug te grijpen op hun ervaringen uit het verleden om zo effectief met huidige uitdagingen om te gaan. Maar de situaties die vandaag worden ervaren zijn onvergelijkbaar met de wereld van een, vijf of tien jaar geleden. In de toekomst wordt dit nog lastiger als gevolg van de exponentiële veranderingen die door de opkomst van kunstmatige intelligentie, technologie, globalisering en andere trends teweeg worden gebracht. Zowel teams als leiders worstelen daarom tegenwoordig beide om begrip te ontwikkelen van een complexe, snel veranderende en onzekere wereld en hoe vervolgens effectief door te pakken.
Wat er nodig is om als team klaar te zijn voor een onbekende toekomst
Om succesvol te kunnen zijn in een onbekende toekomst moet je in staat zijn om de natuurlijke neiging om vanuit het verleden te reageren bij zowel jezelf als anderen kunnen overwinnen. Dat vereist het vermogen om intrinsieke motivatie te stimuleren, zodat de weerstand tegen het onbekende overwonnen kan worden en leren, samenwerken, aanpassen en dus het ontwikkelen van nieuwe manieren van denken en werken aangezet kan worden.
Het onbekende opzoeken, uitdagingen aangaan en nieuwe vaardigheden ontwikkelen doen we als mens van nature, maar het vereist specifieke sociale voorwaarden voordat we dit doen. De belangrijkste voorwaarde is een sterk gevoel van verbondenheid en veiligheid. Dit is een van de oudste behoeften die we als mens hebben. Om zo’n sterke band te ontwikkelen hebben we een reden nodig die ons beweegt om het eigenbelang ondergeschikt te maken aan het welzijn van anderen die dezelfde overtuigingen, waarden of doelen hebben als wij. Met andere woorden, een duidelijk en overstijgende doel dat het gevoel geeft dat taken en activiteiten die door het team worden uitgevoerd een betekenisvol verschil maken in het leven van anderen. Dat vraagt om duidelijkheid voor wie je een verschil maakt, empathie hebben en begrijpen wat voor hen belangrijk is.
Een zinvolle reden om voor op te komen is belangrijk om intrinsieke motivatie te versterken, maar het vraagt ook om een gevoel van competentie en autonomie. Dit vraagt om een duidelijke context en gedragsafspraken, maar ook wederzijdse steun met betrekking tot communicatie, feedback en persoonlijke en professionele ontwikkeling.
Achter dit alles schuilt het besef dat we alleen niet in alles goed zijn, maar dat als we er voor elkaar zijn, en elkaar vertrouwen, dat we dan bereid zijn om het onbekende te verkennen, risico’s te nemen, en verder durven te gaan. Dit moedigt ook aan om elkaar niet in de steek te laten. Als je dat als basis hebt voor hoe je als team werkt, dan zal je versteld staan van wat je samen kunt bereiken in een nog onbekende toekomst.
